Saturday 24 September 2016

VỀ CÁC TỔ CHỨC XÃ HỘI DÂN SỰ Ở VIỆT NAM - BÀI 1, 2, 3 (Nguyễn Vũ Bình)




Thứ Ba, 09/13/2016 - 06:08 — nguyenvubinh

Hiện nay ở Việt Nam, có một số tổ chức của người dân tự nguyện lập ra và hoạt động không chịu sự quản lý của nhà cầm quyền Việt Nam. Chúng ta vẫn thường gọi đó là các tổ chức xã hội dân sự (XHDS). Những tổ chức này chưa được nhà cầm quyền Việt Nam công nhận và chưa có trụ sở, phần lớn hoạt động trên không gian mạng, và một số hoạt động trập trung thường bị an ninh đánh phá. Chúng ta có thể nhận thấy, có rất nhiều tổ chức như vậy đã ra đời và hoạt động, từ khoảng 5 năm trở lại đây: FC NO-U, Con Đường Việt Nam, Hội Anh Em Dân Chủ, Mạng lưới Blogger VN, Hội Cựu Tù nhân Lương tâm, Hội Bầu Bí Tương Thân, Văn Đoàn độc lập, Hội nhà báo độc lập,...đến các tổ chức thiện nguyện như Cứu Lấy Dân oan, Cứu Trợ Dân Oan....sự ra đời và hoạt động của các tổ chức xã hội dân sự là một bước tiến lớn của phong trào dân chủ Việt Nam.

     Bối cảnh ra đời của các tổ chức XHDS

     Giai đoạn năm năm, từ cao trào dân chủ 2006 đến năm 2011, là thời gian khủng bố trắng đối với các tổ chức đảng phái và tổ chức chính trị được thành lập và hoạt động giai đoạn 2005-2006. Sự hoạt động của các tổ chức, đảng phái được thành lập khi đó đã kéo dài thêm một thời gian nữa, nhưng giảm dần cường độ và hầu như không còn ảnh hưởng tới phong trào dân chủ và đời sống chính trị Việt Nam. Đó là các tổ chức đảng phái như đảng Dân Chủ (do cụ Hoàng Minh Chính phục hoạt), đảng Thăng Tiến Việt Nam, các tổ chức như Công Đoàn Độc lập, Trung Tâm Nhân Quyền...tuy nhiên, có những tổ chức có tính chất mở, như Khối 8406 vẫn ít nhiều duy trì được hoạt động. Với các tổ chức chính trị,và có tính chất chính trị, nhà cầm quyền Việt Nam đã đàn áp và xóa sổ thẳng tay. Trong bối cảnh đó, việc tìm một hình thức kết hợp nhẹ nhàng, với những mục tiêu có tính chất dân sinh, xã hội là một con đường của phong trào dân chủ Việt Nam.

     Thời gian từ cuối năm 2007 trở đi, ở Việt Nam  đã xuất hiện sự phản kháng đối với sự o ép, vi phạm và xâm lấn lãnh hải, lãnh thổ của Trung Quốc, đã diễn ra các cuộc biểu tình của người dân tại Hà Nội và Sài Gòn. Sau đó, sự o ép, xâm lấn lãnh thổ lãnh hải không giảm mà còn ngày càng gia tăng, chính vì vậy các cuộc biểu tình, phản đối của người dân càng diễn ra với mật độ dày, và sôi động hơn. Ban đầu, các hoạt động biểu tình chưa bị nhà cầm quyền đàn áp nhiều, nhưng càng về sau, nhà cầm quyền càng đàn áp người dân biểu lộ sự phản kháng, phẫn nộ với Trung Quốc nhiều hơn và khốc liệt hơn. Trong bối cảnh đó, những người Việt Nam yêu nước, những người phản đối các hành động xâm lấn lãnh thổ, lãnh hải của Trung Quốc đối với Việt Nam đã tập hợp nhau lại thành một nhóm có tên gọi FC No-U, mục tiêu phản đối đường lưỡi bò của Trung Quốc, bằng nhiều hoạt động trong đó có hoạt động thường xuyên là tổ chức giao lưu đá bóng vào các buổi chiều chủ nhật hàng tuần. Như vậy, xuất phát từ những hoạt động dân sinh, yêu nước, phản đối Trung Quốc bảo vệ chủ quyền biển đảo, người dân đã lập ra những nhóm, hội tự nguyện của mình mà không cần xin phép nhà cầm quyền Việt Nam.

     Chúng ta cũng cần đề cập tới một phương diện lớn của đời sống xã hội, đó là sự bùng nổ của hệ thống Internet, nhất là mạng xã hội facebooks đã xé tan bức màn bưng bít, đưa thông tin, đưa sự thật đến với người dân, thúc đẩy nhận thức của hàng triệu người dân. Từ những nhận thức đó, bao hàm cả những hiểu biết về quyền con người, quyền công dân, rất nhiều người dân đã đứng lên đòi quyền lợi, tham gia vào trào lưu tiến bộ của xã hội và đất nước.Trong các hoạt động của mình, giới hạn bởi các mục tiêu dân sinh, họ đã tìm tới nhau để lập ra các hội, nhóm, chia sẻ hiểu biết, chia sẻ tình yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau và giúp đỡ người dân. Đó chính là những bối cảnh ra đời của các tổ chức XHDS Việt Nam trong thời gian qua.

     Sự khác biệt của các tổ chức XHDS ở Việt Nam và tổ chức XHDS thông thường

     Chúng ta đều biết rằng, trong các xã hội dân chủ tiến bộ người dân được tự do có quyền lập các hội, nhóm mà không cần xin phép, chỉ cần thông báo cho chính quyền của họ. Các tổ chức XHDS ở các nước dân chủ là những tổ chức tự nguyện của người dân được lập ra để chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau giữa những người có cùng hoàn cảnh, hoặc các tổ chức thiện nguyện để giúp đỡ những người nghèo khổ, kém may mắn. Cũng có trường hợp, các tổ chức XHDS ở các nước dân chủ là tập hợp của những người gặp phải bất công, do sự khiếm khuyết về pháp luật, hoặc những tình huống đặc biệt trong cuộc sống, ví dụ như tổ chức của những người lính Mỹ ở Irak bị nhiễm chất độc hóa học, vv...

     Tóm lại, ở các xã hội dân chủ, nơi quyền con  người, tự do được bảo đảm, các tổ chức XHDS chỉ đơn thuần là tổ chức của những người dân bên ngoài các cơ quan nhà nước, để chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau.

     Nhưng các tổ chức XHDS ở Việt Nam, ngoài một phương diện hoạt động giống như các tổ chức XHDS thông thường, chia sẻ giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên thì có sự khác biệt rất lớn với các tổ chức XHDS thông thường.

     Khác biệt lớn nhất, dễ nhận thấy nhất, đó là các tổ chức XHDS Việt Nam đã xuất hiện, ra đời trong lòng một chế độ độc tài toàn trị cộng sản. Đó là nơi đảng cộng sản độc quyền lãnh đạo và kiểm soát mọi hoạt động của người dân. Nhà cầm quyền ở đó còn lập ra các tổ chức, đoàn thể để theo dõi, giám sát người dân. Nhà cầm quyền cộng sản nói chung, và cộng sản Việt Nam nói riêng không chấp nhận cho bất kỳ một tổ chức đoàn thể nào của người dân, đồng thời không muốn người dân yêu thương, chia sẻ giúp đỡ lẫn nhau. Như vậy, sự khác biệt về môi trường hoạt động của các tổ chức XHDS ở Việt Nam là điều dễ nhận thấy nhất.

     Chính vì không chấp nhận và cho phép các tổ chức tự nguyện của người dân xuất hiện và hoạt động, nên nhà cầm quyền Việt Nam đã ra sức đánh phá các tổ chức XHDS được thành lập và hoạt động thời gian qua. Họ đánh phá bằng nhiều cách và nhiều thủ đoạn, nhưng các tổ chức đó vẫn đứng vững và phát triển. Trở thành mục tiêu đánh phá của nhà cầm quyền cũng là một khác biệt lớn với các tổ chức XHDS thông thường./.

Hà Nội, ngày 13/9/2016
N.V.B

*
*
Thứ Năm, 09/15/2016 - 11:40 — nguyenvubinh

 Tính chất đặc thù của các tổ chức XHDS ở Việt Nam

     Trong bài viết trước, chúng ta đã đề cập tới sự khác biệt giữa tổ chức XHDS ở Việt Nam và các tổ chức XHDS thông thường, tức là ở các nước có thể chế dân chủ. Nhưng chúng ta chưa nêu được hết tính chất đặc thù của các tổ chức XHDS ở Việt Nam. Tính chất đặc thù của các tổ chức XHDS ở Việt Nam được thể hiện trên những phương diện sau.

     - Hầu như tất cả các hoạt động của các tổ chức XHDS ở Việt nam đều nhằm, hoặc có tính chất phản kháng lại đối với nhà cầm quyền Việt Nam. Những hoạt động của các tổ chức XHDS có tính chất chính trị như Con Đường Việt Nam, Hội Anh Em Dân Chủ, Mạng lưới Blogger Việt Nam, vv...có những hoạt động nhằm bảo vệ quyền con người, chia sẻ hiểu biết về quyền con người, về tự do và dân chủ thì sự phản kháng lại nhà cầm quyền là điều đương nhiên. Nhưng những tổ chức như FC NO-U, tuy là phản đối Trung Quốc, nhưng xét đến cùng cũng chính là phản đối lại nhà cầm quyền Việt Nam, vì muốn duy trì độc tài toàn trị mà đảng cộng sản Việt Nam đã hợp tác toàn diện với Trung Quốc và luôn nhân nhượng, yếu hèn về chủ quyền biển đảo, là nguyên nhân cho việc Trung Quốc chèn ép và xâm lấn lãnh thổ, lãnh hải...sau đó lại ra tay đàn áp những người lên tiếng, biểu tình vì chủ quyền biển đảo. Tương tự như vậy, là các tổ chức thiện nguyện, những tổ chức giúp đỡ dân oan, nạn nhân của nhà cầm quyền Việt Nam, trong hoàn cảnh nhà cầm quyền Việt Nam tối kỵ người dân yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau. Chính vì vậy, xét đến cùng, các tổ chức XHDS ở Việt Nam đều có tính chất phản kháng lại nhà cầm quyền Việt Nam.

     - Các hoạt động của các tổ chức XHDSVN, trong phạm vi nào đó, chính là một hình thức kết hợp của những người đấu tranh dân chủ Việt Nam. Điều này không khó để nhận ra, bởi hầu hết những người đấu tranh dân chủ ở Việt Nam đều nằm trong một hoặc một vài tổ chức XHDS nào đó. Sau những cố gắng, thử nghiệm kết hợp với hình thức cao nhất về chính trị, đó là đảng phái, hoặc các tổ chức có tính chất chính trị nhưng chưa thành công, những người đấu tranh dân chủ đã tìm ra con đường kết hợp thông qua các tổ chức XHDS hiện nay. Tuy không trực diện và hiệu quả như các tổ chức chính trị chính thống, nhưng các tổ chức XHDS ít nhiều vẫn có không gian cho những người đấu tranh hoạt động và giao lưu.

     - Các tổ chức XHDS ở Việt Nam cũng là nơi học hỏi, thực hành các hoạt động kết hợp, làm việc chung giữa các cá nhân đấu tranh. Một hạn chế lớn của  các cá nhân và phong trào dân chủ Việt Nam đó là khả năng làm việc chung vô cùng yếu kém. Họ chưa được đào tạo và chưa hề trải nghiệm, chưa có kinh nghiệm trong vấn đề kết hợp, làm việc chung mà đây lại là vấn đề vô cùng quan trọng. Đi xa hơn nữa, đó còn là sự kết hợp, liên minh làm việc chung giữa các tổ chức XHDS với nhau. Chính vì vậy, giai đoạn làm việc trong các tổ chức XHDS này vô cùng quan trọng, cần thiết đối với các cá nhân và tổ chức của phong trào dân chủ.

     - Một tính chất đặc thù nữa, hầu như chưa có tổ chức XHDS nào ở Việt Nam có trụ sở hoạt động, tất cả đều được sinh hoạt, và giao lưu trên không gian mạng, không gian ảo, hệ thống Internet và mạng xã hội facebooks. Nhà cầm quyền Việt nam không thể cấm được các hoạt động trên không gian mạng, mặc dù vẫn ra sức đánh phá. Các tổ chức XHDS họp bàn, phân công phân nhiệm, bầu cử, đại hội hầu như đều diễn ra trên không gian mạng. Đó cũng là một nét rất đặc trưng.

     Quy mô và các loại hình tổ chức XHDS

     Các tổ chức XHDS ở Việt Nam có quy mô rất đa dạng, phong phú. Có tổ chức chỉ có 2-3 người, nhưng có tổ chức theo thống kê số lượng tham gia vòng ngoài, tức là phạm vi rộng nhất của tổ chức lên tới hơn 2000 người (Hội AEDC). Nhưng quy mô trung bình của các tổ chức thường là từ 20-50 người và có thêm các cộng tác viên. Về hình thức tổ chức, có những tổ chức rất lỏng lẻo, nhưng có những tổ chức lại có kết cấu rất chặt chẽ. Có tổ chức việc tham gia, thậm chí hoạt động rất đơn giản, nhưng cũng có tổ chức việc tham gia được kiểm soát rất chặt chẽ. Một vấn đề nữa là vấn đề đóng mở của các hội, nhóm. Có hội nhóm có tính chất nghề nghiệp, ví dụ như Hội Giáo chức Chu Văn An, chỉ kết nạp những giáo viên. Có nhưng hội nhóm chỉ có một số lượng người nhất định là tham gia được, ví dụ như Hội Cựu Tù Nhân Lương Tâm. Nhưng phần lớn các hội là hội mở, tức là số lượng người tham gia đa thành phần và không hạn chế số lượng.

     Trong số hơn 20 tổ chức XHDS đang hoạt động ở Việt Nam hiện nay, có thể phân chia thành các loại hình hội, nhóm phụ thuộc vào tính chất hoạt động của các tổ chức đó.

     + Các tổ chức XHDS có tính chất chính trị bao gồm: Con Đường Việt Nam, Hội Anh Em Dân Chủ, Mạng lưới Blogger Việt Nam, Hội Cựu Tù Nhân Lương Tâm, Lao Động Việt, Phụ Nữ Nhân Quyền...đây là những tổ chức công khai đấu tranh cho quyền con người, cho tự do của người dân, và cũng đấu tranh cho một thể chế dân chủ của Việt nam trong tương lai.

     + Các tổ chức XHDS có tính chất nghề nghiệp: Văn Đoàn Độc Lập, Hội Nhà Báo Độc Lập, Hội Giáo Chức Chu Văn An...các hội nhóm này đều hoạt động dựa trên tính chất ngành nghề, cũng như đấu tranh trực diện với nhà cầm quyền Việt Nam dựa theo tính chất ngành nghề của họ.

     + Các tổ chức XHDS có tính chất thiện nguyện: Hội Bầu Bí Tương Thân, trước đây có nhóm Cứu Lấy dân Oan, sau chia tách thành hai nhóm (Vì Ngày Mai Tươi Sáng và nhóm Mai infor). Ngoài ra còn một số nhóm như Cứu trợ dân oan, nhóm Hoàng Thái Hồng...đây là những nhóm thiện nguyện, quy mô không lớn và chủ yếu thực hiện việc làm cầu nối giúp đỡ những tù nhân lương tâm, dân oan và người dân có hoàn cảnh khó khăn, khổ sở.

     + Các tổ chức XHDS là kết quả của những phản kháng trực tiếp: nhóm FC NO-U, nhóm Vì Hà Nội Xanh, vv...những nhóm này xuất phát từ sự phản kháng về một sự kiện nào đó, kết hợp với nhau để lập thành một hội, nhóm.

     + Các nhóm Dân Oan: Dân Oan Dương Nội, Dân Oan Ba Miền...đây là những nhóm mà người tham gia là nạn nhân trực tiếp của nhà cầm quyền Việt Nam. Những người này bị mất đất, mất nhà, đền bù không thỏa đáng,  hoặc những người gia đình vướng vòng lao lý một cách bất công, oan khiên. Các nhóm dân oan có hai nguồn gốc hợp thành, cùng một địa phương và cùng một vụ việc (Dân Oan Dương Nội), những người không cùng địa phương, không cùng vụ việc, tập hợp nhau tại những nơi khiếu kiện của nhà cầm quyền Việt Nam (Dân oan Ba Miền)./.

Hà Nội, ngày 15/9/2016
N.V.B

*
*
Thứ Bảy, 09/24/2016 - 20:42 — nguyenvubinh

Trong thời gian gần 5 năm qua, tính từ khi xuất hiện tổ chức XHDS đầu tiên của người dân ở Việt Nam, các tổ chức XHDS đã có nhiều đóng góp cho phong trào dân chủ và công cuộc vận động dân chủ ở Việt Nam. Để có được những thành tựu, đóng góp cho phong trào dân chủ, các tổ chức XHDS đã chủ động vượt qua nhiều khó khăn và thách thức, kiên trì hoạt động trong một môi trường đàn áp hàng ngày, hàng giờ của nhà cầm quyền Việt Nam. Có thể nói rằng, cùng với những cá nhân và tổ chức ở trong và ngoài nước thuộc phong trào dân chủ, các tổ chức XHDS đã tham gia vào việc nâng cao dân trí cho rất nhiều người dân. Bằng các hoạt động đưa thông tin sự thật, công khai hóa hoạt động của các cơ quan, đoàn thể, cá nhân trong hệ thống đảng và nhà nước của chế độ cộng sản Việt Nam; phản biện các quan điểm, lý lẽ và hành động bất minh của nhà cầm quyền Việt Nam trong tất cả các lĩnh vực, các tổ chức XHDS xứng đáng là hạt nhân của phong trào dân chủ Việt Nam trong việc mở rộng và nâng cao dân trí. Để hiểu được tại sao các tổ chức XHDS đã đạt được những thành tựu đó, chúng ta đi vào tìm hiểu toàn diện về vai trò, vị trí, đặc điểm và hoạt động của các tổ chức XHDS trong thời gian qua.

     Trước hết, các tổ chức XHDS ở Việt Nam là một hình thức kết hợp của những người đấu tranh dân chủ, là đơn vị tổ chức của phong trào dân chủ, là chủ thể hoạt động của phong trào dân chủ trong nước. Ở hai bài viết trước (về các tổ chức XHDS), chúng ta đã lý giải, một trong những nguyên nhân của sự ra đời các tổ chức XHDS là việc phong trào dân chủ gặp khó khăn trong việc kết hợp thành những tổ chức chính trị giai đoạn trước đó. Chính vì vậy, việc kết hợp thành các tổ chức XHDS là một hướng đi đúng đắn, phù hợp với tình hình thực tế, đấu tranh cam go trong nước. Như vậy, bản thân các thành viên của các tổ chức XHDS hầu hết đều là những người đấu tranh dân chủ, cả mới và cũ. Một sự tập hợp của những con người dấn thân tham gia đấu tranh dân chủ chắc chắn sẽ tạo ra hiệu quả gấp nhiều lần so với việc hoạt động đơn lẻ của từng cá nhân. Mặc dù còn ở dạng sơ khai và rất nhiều hạn chế, nhưng các tổ chức XHDS cũng đã nêu ra được các mục tiêu, mục đích, phương pháp làm việc, phân công phân nhiệm và phối hợp giữa các thành viên. Từ những sự phối kết hợp như vậy, hiệu quả công việc đã được nâng lên rất nhiều. Những người hoạt động trong phong trào dân chủ hầu hết đều nằm trong một hoặc một số tổ chức XHDS nào đó, chính vì vậy, có thể nói, các tổ chức XHDS chính là các đơn vị tổ chức của phong trào dân chủ. Đồng thời, những phong trào chung, có sự đóng góp tham gia của tất cả các tổ chức, cũng như các hoạt động của từng cá nhân, tổ chức đều gắn liền với các tổ chức XHDS. Điều này đồng nghĩa với việc, các tổ chức XHDS ở Việt Nam hiện nay chính là chủ thể hoạt động của phong trào dân chủ trong nước.

     Các tổ chức XHDS đã thực hiện tương đối thành công vai trò kết nối phong trào dân chủ với người dân. Việc kết nối phong trào dân chủ với người dân có thể thực hiện trên hai phương diện, mạng xã hội và đời thực. Đối với mạng xã hội, việc tương tác giữa các tổ chức XHDS khi thực hiện các chương trình, kế hoạch đều nhắm tới việc thông tin sự thật, công khai hóa các hoạt động bất minh của nhà cầm quyền, phản biện quan điểm tuyên truyền dối trá, mị dân...những tương tác, kết nối như vậy dần dần thu hút và lôi kéo được rất nhiều người quan tâm tới tình đất nước, tình hình phong trào dân chủ và dân chủ hóa đất nước. Từ những người quan tâm tới tình hình đất nước, đã xuất hiện thêm nhiều người trực tiếp tham gia vào hoạt động, vào phong trào dân chủ. Có thể nói, thành tựu lớn nhất của phong trào dân chủ trong vòng 5-7 năm trở lại đây là đã mở rộng, nâng cao dân trí, thu hút được rất nhiều người quan tâm, ủng hộ và tham gia vào phong trào dân chủ dưới nhiều hình thức. Mặt khác, các hoạt động ngoài đời thực của các tổ chức XHDS cũng nhắm tới người dân, từ những hoạt động đơn giản, nhẹ nhàng, tới các hoạt động đấu tranh quả cảm, ví dụ như phát bóng bay nhân quyền, cứu trợ dân oan, xuống đường bảo vệ chủ quyền biển đảo, bảo vệ cây xanh và môi trường...những hoạt động đó đã kết nối người dân với phong trào dân chủ, thu hút, động viên được nhiều người mới tham gia vào phong trào dân chủ, hoặc quan tâm tới các hoạt động của các tổ chức XHDS và phong trào dân chủ.

     Các tổ chức XHDS còn là địa chỉ, là đầu mối kết nối với các tổ chức đấu tranh, đồng bào hải ngoại, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ. Mối liên hệ giữa phong trào dân chủ trong nước, thông qua đại diện các tổ chức XHDS diễn ra trên nhiều phương diện và dưới nhiều khía cạnh. Đó là việc bảo vệ các quyền con người cho người dân, cho những người, những thành viên đấu tranh dân chủ, thành viên các tổ chức XHDS; đó là liên kết để tố cáo lên án những vi phạm nhân quyền, những sự đàn áp của nhà cầm quyền Việt Nam; đó cũng là sự phối hợp trong ngoài cho các hoạt động mở rộng, nâng cao dân trí. Ngoài ra, các tổ chức XHDS cũng là đầu mối để đón nhận sự hỗ trợ, giúp đỡ của đồng bào hải ngoại và các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ. Việc hoạt động của các tổ chức XHDS luôn cần các nguồn tài chính, cũng như một phần cuộc sống của người đấu tranh luôn bị o ép, rất khó khăn và cần sự giúp đỡ. Chính vì vậy, các tổ chức XHDS còn có thêm vai trò đầu mối cho sự giúp đỡ, hiệu quả hơn nhiều khi chỉ có những cá nhân như trước kia. Với một số tổ chức thiện nguyện, như Vì Ngày Mai Tươi Sáng, Mai Infor, nhóm Hồng Thái Hoàng...vai trò này càng nổi bật.

     Cuối cùng, không thể không nhắc tới, vai trò của tổ chức XHDS ở Việt Nam là môi trường để tập dượt, ngoài kinh nghiệm làm việc tập thể, làm việc chung, còn làm cơ sở cho các tổ chức và hoạt động đảng phái, chính trị sau này. Không ít thì nhiều, các tổ chức XHDS chắc chắn sẽ có vai trò trong sân khấu chính trị Việt Nam sau này, đồng thời, như chúng ta đã phân tích, vì chưa thể lập được các tổ chức chính trị mà một số người, và cả phong trào dân chủ đã phải lập các tổ chức XHDS. Chính vì vậy, có thể coi đó là các tổ chức tiền thân của các tổ chức chính trị sau này, mặc dù không phải tất cả các tổ chức XHDS đều có mong muốn và ý định như vậy. Ý thức được việc này, các tổ chức XHDS cũng cần chuyên nghiệp hóa tổ chức cũng như hoạt động của mình, để chuẩn bị sẵn các phương án và kịch bản khi chế độ cộng sản kết thúc trong tương lai gần tới đây./.     

Hà Nội, ngày 25/9/2016
N.V.B





No comments:

Post a Comment

View My Stats